Türk Tayyare Cemiyeti ve Milli Piyango Biletleri 1925-2014 | Kitap Öneri ve İncelemesi #11
Geçtiğimiz 2024 yılının sonlarına doğru, “Milli Piyango 2025 Yılbaşı Çekilişi“ne dair detayları ele aldığımız içeriğimizin ardından, yılbaşının yaklaşması ve birçok kişinin çekiliş heyecanını yaşamaya başlamasıyla birlikte ilgi çekebileceğini düşündüğümüz bir başka konuyu da okurlarımıza sunmuştuk. Bu kapsamda, Milli Piyango İdaresi tarafından oluşturulan “Dijital Bilet Müzesi“ni incelemiş ve bu öneri yazımıza sitemizin “Gezi“ bölümünde yer vermiştik.
Milli Piyango İdaresi’nin arşivlerinde yer alan piyango biletlerinin dijital ortama aktarılmasıyla oluşturulan Dijital Bilet Müzesi; yalnızca kurum bünyesinde düzenlenen Milli Piyango biletlerini değil, aynı zamanda kurumun kuruluşundan önce piyango çekilişlerini düzenleyen “Türk Tayyare Cemiyeti“ tarafından basılan biletleri de ziyaretçilere sunuyor. Müze; 1926–1939 dönemine ait “Tayyare Piyangosu Biletleri“ ile 1939–2020 yıllarını kapsayan “Milli Piyango Biletleri“ olmak üzere iki bölümden oluşuyor.
Geçtiğimiz 2024 yılının sonlarında olduğu gibi, 2025 yılının da sonuna yaklaşırken sitemizde benzer bir içerik akışına yer vermeye devam ediyoruz. 31 Aralık 2025 gecesi gerçekleştirilecek “Milli Piyango 2026 Yılbaşı Çekilişi“ne dair tüm detayları paylaştığımız yazımızın ardından, bugün ise Milli Piyango Dijital Bilet Müzesi’ni adeta kitap formatına taşıyan bir eser için hem öneri hem de inceleme niteliğindeki içeriğimizi sizlerle buluşturuyoruz.
Tam adı “Türk Tayyare Cemiyeti ve Milli Piyango Biletleri 1925–2014“ olan bu eser, 1925 ile 2014 yılları arasında Türkiye Tayyare Cemiyeti, Türk Hava Kurumu ve Milli Piyango İdaresi tarafından basılan piyango biletlerinin derlenmesiyle oluşturulmuştur. Kaan Uslu ve Ahmet Özlemiş tarafından hazırlanan çalışma, kitap haline getirilerek 2014 yılında yayımlanmıştır.
531 sayfadan oluşan bu eser için aslında “katalog” demek daha yerinde olacaktır. Dijital Bilet Müzesi içeriğimizde de kronolojik olarak detaylandırdığımız üzere, Milli Piyango İdaresi (MPİ) Türkiye’de piyango, şans oyunları ve benzeri faaliyetleri düzenlemek amacıyla 5 Temmuz 1939 tarihinde kurulmuştur. Ancak bu tarihten önce, piyango ve şans oyunu niteliğindeki etkinlikler Türk Tayyare Cemiyeti tarafından yürütülmekteydi. 1935 yılında Türk Hava Kurumu adını alan Türk Tayyare Cemiyeti ise, Cumhuriyet’in ilanından sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifleriyle 1925 yılında Türkiye’de havacılığın gelişmesini desteklemek amacıyla kurulmuştur.
Türkiye’de havacılığın gelişimine katkı sağlamak amacıyla kurulan Türk Tayyare Cemiyeti’ne, Cumhuriyet’in ilanından sonra, ihtiyaç duyduğu finansmanı karşılayabilmesi için nakit karşılığı piyango düzenleme hakkı verilmiştir. Bu doğrultuda Cemiyet, havacılığı desteklemek amacıyla “Tayyare Piyangosu” adıyla çeşitli çekilişler gerçekleştirmiştir. 14 yıl süren bu uygulamanın ardından, 5 Temmuz 1939 tarihinde Milli Piyango İdaresi’nin (MPİ) kurulmasıyla birlikte, Türk Tayyare Cemiyeti’ne ait bu yetkiler MPİ’ye devredilmiştir.
Kataloğun içindekiler bölümünden paylaştığımız yukarıdaki görselde de görülebileceği üzere, Türkiye Tayyare Cemiyeti, Türk Hava Kurumu ve Milli Piyango İdaresi tarafından farklı dönemlerde düzenlenen piyango çekilişlerine ait biletler, kurumların ilgili tarihlerde sahip olduğu piyango düzenleme yetkilerine göre sınıflandırılmıştır.
Koleksiyonerler veya bu alana ilgi duyan kişiler için yalnızca bir katalog olmanın ötesine geçen bu eser, aynı zamanda güçlü bir “rehber” niteliği taşıyor. Eserde, dönemlere göre ayrılmış ve ilgili dönemlerde düzenlenmiş çekilişlere ait piyango biletleri sergilenmekle kalmayıp, bu biletlerin sahip olduğu özelliklerin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacak bilgiler de sunuluyor.
Yalnızca 500 adet basılan ve 2014 yılında yayımlanan bu eser, 1925 ile 2014 yılları arasındaki Milli Piyango biletlerini kapsamaktadır. Tamamı renkli ve yüksek kaliteli baskıya sahip olan katalog, özellikle bu alanda araştırmalar yapan ya da koleksiyonerlik gibi hobilere ilgi duyan okurlar için oldukça değerli bir kaynak niteliği taşımaktadır. Eser, Milli Piyango biletlerini yalnızca görselleriyle sunmakla kalmıyor; aynı zamanda bu biletlerin nadirlik dereceleri ve çeşitli özelliklerine ilişkin bilgilere de yer veriyor. Ayrıca bu alana ilgi duyuyorsanız, yazımızın üst kısmında da belirttiğimiz üzere, kitapta yer alan biletlerin bir araya getirilerek dijital ortama aktarılmasıyla oluşturulan Milli Piyango Dijital Bilet Müzesi’ni fiziksel bir ziyarete gerek duymadan çevrim içi olarak inceleyebilirsiniz.
